Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) enflasyon hesaplamalarında kullanılan ürün fiyat listesini 2022 yılından beri halktan gizlemesi ve hükümetin zam stratejisi dikkat çekiyor.
Zam Öteleme Stratejisi
İktidar, memur, işçi ve emeklilerin alacağı zamları düşük tutmak için son 4 yıldır haziran ve aralık dönemlerindeki zamları bir sonraki aya öteliyor. Bu yöntemle, haziran ve aralık aylarında enflasyon düşük tutulurken, ocak ve temmuz aylarında enflasyon oranları yükseliyor.
Resmi Verilerle Ortaya Çıkan Oyun
TÜİK verilerine göre, 2022 Aralık ayından bu yana aralık ve haziran enflasyonu, ocak ve temmuz enflasyonlarından 5.57 puana kadar düşük çıkıyor. Bu öteleme oyunu, memur ve emeklilerin 6 aylık zamlarını küçültmek amacıyla sistemli bir şekilde uygulanıyor. Örneğin, 2022 Aralık ayında tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yüzde 1.18’de kalırken, ocak ayında yüzde 6.65’e çıktı. Benzer şekilde, 2023 Haziran ayında yüzde 3.92 olan enflasyon, temmuzda yüzde 9.49’a yükseldi.
Vergi ve Fiyat Artışlarının Etkisi
Memur ve emeklilere her yıl ocak ve temmuz aylarında zam yapılıyor. İlk 6 aylık dönemde 4-5 aylık enflasyon yüksekse, haziran ayında yapılması gereken vergi ve fiyat artışları temmuz başına erteleniyor. Böylece, 6 aylık enflasyonun daha fazla artması önleniyor. İkinci 6 ayda ise kasım ve aralık aylarındaki artışlar ocak ayına kaydırılıyor, bu da enflasyon artış hızını frenliyor.
Zamların İlk Aydan Eritilmesi
Bu yöntemle zamlar, ocak ayının enflasyonunu yükseltirken, memur ve emeklilerin maaşlarına yapılan zamlar daha ilk aydan eritilmiş oluyor. Örneğin, 2023 Haziran ayında akaryakıt zamları, haziran enflasyonunu yükseltmemesi için ay sonuna ertelendi ve emekli zammı yüzde 25’in altına çekildi.
Farkın Artması
2022 yılının sonuna kadar olan dönemde aralık-ocak ve haziran-temmuz ayları arasında belirgin bir enflasyon farkı bulunmuyordu. Ancak, 2022’nin sonundan itibaren bu fark açılmaya başladı. 2022 Aralık ayında yüzde 1.18 olan TÜFE, ocak ayında yüzde 6.65’e çıktı. 2023 Haziran ayında yüzde 3.92 olan enflasyon, temmuzda yüzde 9.49’a yükseldi. Bu durum, sonraki dönemlerde de devam etti.
