Somut olay çerçevesinde, ilgili idarenin sahip olduğu takdir yetkisinin, yargı kararında belirtilen kriterler doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığı incelendiğinde, şu değerlendirmeler yapıldı:
Takdir Yetkisinin Kullanımı..
İlgili idare, hasta nakil ambulansında ortaya çıkan personel ihtiyacı sebebiyle Evde Sağlık Hizmeti Sunumu Hakkında Yönetmeliğin 12. maddesi uyarınca başvuranın bu göreve atanmasını zorunlu bulduğunu belirtti.
Ancak, Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği’nin 7. maddesi, hasta nakil ambulansını kullanabilecek personelin sadece şoför, ambulans ve acil bakım teknikeri (AABT) veya acil tıp teknisyeni (ATT) olabileceğini, ayrıca ambulansta bulunması gereken en az bir sağlık personelinin hasta kabininde bulunması gerektiğini emredici bir şekilde düzenlemektedir.
Evde Bakım Teknikerinin Görevlendirilmesi
Bu düzenlemeler ışığında, evde bakım teknikeri unvanlı personelin, belirtilen yönetmelikte sağlık personeli olarak düzenlenmediği tespit edilmiştir. Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik de evde hasta bakım teknikerinin görev tanımını, yaşlı bireyler ile evde bakım gerektiren hastaların sağlık hizmetlerine ulaşmasına yardımcı olmak ve gerektiğinde refakat etmek olarak belirlemiştir.
Hasta Nakil Ambulansı İçin Gereklilikler
Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği’nin 5. ve 7. maddeleri uyarınca, hasta nakil ambulansları ile taşınacak hastalar bakımından bir ayrım yapılmadığı gibi, sadece yaşlı bireyler veya evde bakım gerektiren hastaların nakline ilişkin özel bir hüküm bulunmamaktadır.
Dolayısıyla, evde bakım teknikerinin hasta nakil ambulansında görevlendirilmesi, yasal düzenlemelerle uyumlu değildir.
Kamu Yararı Yok!
Tüm bu hususlar göz önünde bulundurulduğunda, ilgili idarenin sahip olduğu takdir yetkisinin, kamu yararı ve hizmet gerekleri kriterleri doğrultusunda kullanıldığı kabul edilmedi.
T.C. TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
SAYI : 2024/5613-S.24.8871 - BAŞVURU NO : 2024/5064 - KARAR TARİHİ : 24/05/2024
TAVSİYE KARARI
BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
Başvuran; hastanenin Evde Sağlık Biriminde sağlık teknikeri olarak çalışmakta iken acil hasta nakil ambulansına görevlendirildiğini; Evde Sağlık Biriminde, 3 evde bakım teknikeri ve 1 hemşire personel bulunduğunu, sahaya teknikerlerin çıktığını ve hemşire personelin birimin tüm evrak işlerini yaptığını, birim sorumlusunun, idareye sürekli kendisi ile ilgili gerçeği yansıtmayan söylemleri yanında, sağlık bakım hizmetleri müdürünün de hemşire personelin asıl görev yerine dönmesine engel olmak için taraflı tutumu neticesinde, acil hasta nakil ambulansında görevlendirildiğini, Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinin 4 üncü maddesi ile 7 nci maddesi birlikte değerlendirildiğinde kendisinin acil hasta nakil ambulansında görevlendirilmesi işleminin açıkça hukuka aykırı olduğunu, Acil Ambulans servisinde hastaya gerekli durumda müdahale edebilecek personel bulunması gerektiğini, fakat, hasta ile ilgili komplikasyon gerçekleşmesi halinde, kendisinin, müdahale etme yetkisinin dahi bulunmadığını, kendisinin sadece, evde sağlık birimi evde nakil ambulansı olması durumunda bu görevi yerine getirebileceğini, ancak evde sağlık biriminin kendi bünyesinde hasta nakil aracı bulunmadığını iddia ederek, eski görev yerine dönmeyi ve eğitimini aldığı görevini ifa etmeyi talep etmektedir.
İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Başvuruya konu iddialar hakkında bilgi ve belge talebi içeren yazımıza istinaden Mersin İl Sağlık Müdürlüğü Mut Devlet Hastanesi Başhekimliği tarafından gönderilen 07.05.2024 tarih ve ... sayılı cevabi yazıda özetle;
2.1. Başvuranın, acil hasta nakil ambulansında görevlendirilmediği, hastanenin hasta nakil ambulansında, görevlendirildiği,
2.2. Başvuranın, Sağlık Meslek Mensupları İle Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmeliğin, Yaşlı bakım teknikeri/Evde hasta bakım teknikeri, İş ve Görev Tanımları Başlıklı Ek- 2 Maddesi, (e) bendinde belirtilen: "Sağlık hizmetlerine ulaşmasına yardımcı olur, gerektiğinde refakat eder." Hükmü ile 657 sayılı Kanunun 11 inci maddesi, Evde Sağlık Hizmeti Sunumu Hakkında Yönetmeliğin 12 nci maddesinde yer alan “Birimler tarafından, ekipte görev yapan personel bilgileri ESKOM’a bildirilir. Ekip, ESH ve YAŞAM’da görev alır. Ancak zorunlu hallerde personel başka bir birimde görevlendirebilir.” Hükmüne istinaden Ambulanslar Ve Acil Sağlık Araçları İle Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinin 5 inci maddesine istinaden acil tıbbi müdahale gerektirmeyen, komplikasyon gerçekleşmesi ihtimali olmayan hastalara eve nakillerde refakat etmek üzere hasta nakil ambulansında görevlendirildiği,
2.3. Hastane evde sağlık biriminde 3 (üç) evde sağlık teknikeri ve 1 (bir) hemşirenin görev yapmakta olduğu, Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Yönergenin 12 nci maddesinde, hemşirelik hizmetlerini uygulamaya esas olarak, hemşirenin evde sağlık biriminde fiilen görev alması gerektiği öngörüldüğünden, refakatlerde görevlendirilemediği,
2.4. Başvuranın, birim sorumlusu ile ilgi olarak “kendisi hakkında gerçeği yansıtmayan söylemlerde” bulunma şeklinde bir olumsuz hal ve hareketinin olmadığı, Sağlık Bakım Hizmetler Müdürü ile başvuran arasında, sadece yaptığı iş ve çalışmaların durumu/vaziyeti hakkında bilgi alışverişi/iş planı yapıldığının belirlendiği, bu hususlarda, başvuran tarafından, idareye iletilmiş yazılı bir beyanın bulunmadığı,
2.5. Şikâyet konusu taleple ilgili olmak üzere yargı organlarında açılmış/sonuçlanmış bir dava bulunmadığı, ifade edilmiştir.
DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
10. Evde Sağlık Biriminde sağlık teknikeri olarak çalışmakta iken hasta nakil ambulansında görevlendirilen başvuran, eski görev yerine dönmeyi ve eğitimini aldığı görevini ifa etmeyi talep etmektedir.
11. İlgili idarece gönderilen bilgi ve belgelerin tetkiki neticesinde, ilgili idare tarafından başvuranın mevzuat hükümleri doğrultusunda, hasta nakil ambulansındaki personel ihtiyacı nedeniyle görevlendirildiğinin ifade edildiği görülmektedir.
12. Ambulanslar Ve Acil Sağlık Araçları İle Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinin, 4’üncü maddesinde, sağlık personelinin, hekim, ambulans ve acil bakım teknikerleri (paramedik), anestezi teknikerleri, hemşireler, ebeler, toplum sağlığı memurları, acil tıp teknisyenleri ve anestezi teknisyenlerini ifade ettiği öngörülmekte, 5 inci maddesinde, hasta nakil ambulansı: acil tıbbi müdahale gerektirmeyen hasta veya yaralıların nakli amacıyla kullanılan, en az bir sağlık personeli bulunan ve ek-1 ve ek-2’de belirtilen teknik ve tıbbi donanıma sahip kara aracı olarak tanımlanmakta, 7 nci maddesinde, hasta nakil ambulanslarında en az bir sağlık personeli ve bir şoför olmak üzere iki personelin görev yapacağı, ekipte şoför yerine bir ambulans ve acil bakım teknikeri (AABT) veya acil tıp teknisyeninin (ATT) çalıştırılabileceği, hasta nakli sırasında en az bir sağlık personelinin hasta kabininde bulunacağı hüküm altına alınmakta, Sağlık Meslek Mensupları İle Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş Ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelikte, yaşlı bireyler ile evde bakım gerektiren hastaların; sağlık hizmetlerine ulaşmasına yardımcı olmanın ve gerektiğinde refakat etmenin, yaşlı bakım teknikeri / evde hasta bakım teknikerinin iş ve görev tanımı arasında yer aldığı düzenlenmekte, Evde Sağlık Hizmeti Sunumu Hakkında Yönetmeliğin, 12 nci maddesinde, ekipte görevlendirilen personelin, ESH ve YAŞAM’da görev alacağı, ancak zorunlu hallerde personelin başka bir birimde görevlendirebileceği hükme bağlanmakta, Evde Sağlık Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Yönergenin, 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında, evde sağlık hizmetleri ekibinde görevlendirilen personele, zorunlu haller dışında, başka görev verilemeyeceği belirtilmektedir.
13. Evde Sağlık Hizmeti Sunumu Hakkında Yönetmeliğin 12 nci maddesi hükmü metninde yer alan “… görevlendirilebilir” ibaresinden de anlaşılacağı üzere, ilgili idarenin başvuranı, zorunlu hallerde başka bir birimde görevlendirme hususunda takdir yetkisi bulunmaktadır. Takdir yetkisi, idarenin belli şart ve durumların meydana gelmesi halinde belli bir kararı alıp almamak veya kanunda öngörülen değişik çözümler arasında bir seçim yapmak konusunda tanınan bir serbestiye ya da belirli bir konuda karar alabilmek için hangi şart ve durumların ortaya çıkması gerektiğini tespit etmek imkânına sahip olması olarak tanımlanmaktadır. İdari işlemler tesis edilirken, İdareler, bağlı yetki veya takdir yetkisi çerçevesinde karar alırlar. Bu doğrultuda, idari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurlarının tümünün hukuk kuralları tarafından önceden belirlenerek, idareye belli bir yönde hareket etme hususunda bir tercih tanınmamışsa veya idareye belli bir tasarrufta bulunması kesin olarak emredilmişse bağlı yetkiden, idarenin nerede ve nasıl bir tasarrufta bulunacağının hukuk kuralları ile önceden kesin bir şekilde belirlenmediği durumlarda ise idarenin takdir yetkisinden söz edilmektedir. (Halil Kalabalık, İdare Hukukunda Takdir Yetkisi Kavramı ve Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt 1, Sayı 2, Aralık 1997)
14. Bu itibarla, idareye belli konularda takdir yetkisinin tanınması idarenin görevlerinin niteliği gereği zorunludur. Ancak, idarenin takdir yetkisi, idarenin keyfi olarak hareket edebileceği anlamına gelmemektedir. Bir başka deyişle, idareye yasalarla tanınan takdir yetkisinin mutlak olmayıp kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı olduğunu da belirtmek gerekmektedir. (Danıştay 2. Dairesinin, 17/09/2015 tarihli E. 2015/2662, K. 2015/7471 sayılı kararı).
15. Somut olay kapsamında, ilgili idare tarafından sahip olunan takdir yetkisinin, bir önceki paragrafta yer verilen yargı kararında belirtilen kriterlerin dikkate alınması suretiyle kullanıp kullanılmadığı incelenecek olursa, ilgili idare tarafından, her ne kadar hasta nakil ambulansında ortaya çıkan personel ihtiyacı sonucu Evde Sağlık Hizmeti Sunumu Hakkında Yönetmeliğin 12 nci maddesi uyarınca zorunluluk sebebiyle başvuranın hasta nakil ambulansında görevlendirildiği ifade edilmekte ise de, Ambulanslar Ve Acil Sağlık Araçları İle Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinin 7 nci maddesinde, hasta nakil ambulansını soför veya bir ambulans ve acil bakım teknikeri (AABT) veya acil tıp teknisyeninin (ATT) kullanabileceği, ambulansta bulunması gereken en az bir sağlık personelinin ise hasta kabininde bulunacağının emredici olarak düzenlendiği, hasta kabininde bulunması gereken sağlık personelinin, anılan Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde sayılan unvana sahip personelden birisi olması gerektiği, evde bakım teknikeri unvanlı personelin ise, bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde sağlık personeli olarak düzenlenmediği, ayrıca, Sağlık Meslek Mensupları İle Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş Ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelikte, evde hasta bakım teknikerinin, sadece yaşlı bireyler ile evde bakım gerektiren hastaların; sağlık hizmetlerine ulaşmasına yardımcı olmasının ve gerektiğinde refakat etmesinin, yaşlı bakım teknikeri / evde hasta bakım teknikerinin iş ve görev tanımı arasında düzenlendiği, ancak, Ambulanslar Ve Acil Sağlık Araçları İle Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinin 5 inci ve 7 nci maddelerinde hasta nakil ambulansı ile nakli gerçekleştirilecek hastalar bakımından bir ayrıma gidilmediği gibi, bu ambulansalar ile sadece yaşlı bireyler ile evde bakım gerektiren hastaların eve naklinin gerçekleştirileceğine ilişkin bir hükme de yer verilmediği hususları birlikte göz önünde bulundurulduğunda, ilgili idarece sahip olunan takdir yetkisinin, kamu yararı ve hizmet gerekleri kriterlerinin dikkate alınması suretiyle kullanıldığını kabule imkan bulunmadığı değerlendirilmektedir.
16. Yukarı anlatılan hususlar, başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat, yargı kararları ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; ilgili idarenin başvuranın talebinin reddi yönünde tezahür eden işleminde hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
17. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin "İyi yönetim ilkeleri" başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup; Kurumumuzun bilgi ve belge talebine süresi içinde cevap verildiği, idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde ‘kanunlara uygunluk’, ‘makul sürede karar verme’, ‘hesap verilebilirlik’, ‘şeffaflık’, ‘kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi’ ilkelerine uygun davrandığı; ancak idarelerin, şikâyetçiye verdiği cevapta hangi sürede hangi mercilere başvurabileceğini göstermediği bu nedenle ‘karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi’ ilkesine uymadığı tespit edildiğinden, idarenin bahse konu ilkeye de uygun davranması önerilmektedir.
HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT
18. 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup Mersin İdare Mahkemesine yargı yolu açıktır.
KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE;
Başvuranın hasta nakil ambulansında görevlendirilmesi işleminin ivedilikle geri alınması, söz konusu görevlendirmenin, Ambulanslar Ve Acil Sağlık Araçları İle Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinin 4 üncü ve 7 nci maddesi hükümlerine uygun olarak yeniden yapılması gerektiği hususunda MERSİN İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ MUT DEVLET HASTANESİ BAŞHEKİMLİĞİNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca; MERSİN İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ MUT DEVLET HASTANESİ BAŞHEKİMLİĞİ tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURANA ve MERSİN İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ MUT DEVLET HASTANESİ BAŞHEKİMLİĞİNE tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
