DİSK üyelerinin bordrolarına odaklanan bu araştırmada, Ocak ayındaki kesintilerin 4.350 TL seviyesinde olduğu, ancak ekim ayında bu rakamın 2.295 TL'ye düştüğü görüldü.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi DİSK-AR tarafından hazırlanan gelir vergisi raporu, gelirlerin ne kadarının vergilere, sigortalara ve diğer kesintilere gittiğini incelemekte ve çarpıcı sonuçlara ulaşmaktadır.
DİSK-AR tarafından hazırlanan araştırmada, brüt 20 bin TL ücret alan bir işçinin sene başında yaklaşık 1.300 TL gelir vergisi ödediği, ancak ekim ayına gelindiğinde bu rakamın 3.500 TL'ye çıktığı tespit edildi. Ayrıca, bu işçinin temmuz ayındaki %25'lik ara zammın, vergi ve diğer kesintiler nedeniyle yüzde 12 ile sınırlı kaldığı belirtildi.
DİSK-AR'ın 'Adaletsiz Vergi ve Kesintiler: Ücretleri Nasıl Kemiriyor?' başlıklı araştırmasından çıkan sonuçlar şu şekildedir:
- 2023 yılında Ocak ayında yaklaşık olarak 1.300 TL gelir vergisi ödeyen bir işçi, 2023 yılının Ekim ayına gelindiğinde ödediği gelir vergisi miktarının 3.500 TL'ye yükseldiği görüldü.
- Ücretlilerin gelirlerine yapılan vergi ve kesintiler, 2023 yılının Ocak ayında yaklaşık yüzde 22 seviyesindeyken, 2023 yılının Ağustos ayından itibaren yaklaşık yüzde 30'a yükseldi.
4 BİN 350 TL’LİK KESİNTİ 7 BİN 295 TL’YE ÇIKTI
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), DİSK üyelerinin bordrolarına dayalı örnek bir hesaplama ile ilginç bir durumu gündeme getiriyor. Hesaplamada brüt 20 bin TL ücret alan bir çalışanın Ocak 2023'te toplam vergi ve sigorta prim kesintilerinin (gelir vergisi, damga vergisi, işsizlik sigortası yaklaşık primi ve SGK primi) yaklaşık olarak 4.350 TL olduğu, Mayıs 2023'te bu rakamın 5.100 TL'ye, Temmuz 2023'te 6.378 TL'ye ve Ekim 2023'ten itibaren ise 7.295 TL'ye yükseldiği görülüyor.
Ayrıca, aynı hesaplama ile aynı çalışanın Ocak 2023'te brüt giydirilmiş kazancının 20 bin TL olduğu, Temmuz 2023'te yüzde 25 ara zam alarak brüt giydirilmiş kazancının 25 bin TL'ye çıktığı hesaplanmıştır.
YÜZDE 25 ARA ZAM ALAN, YÜZDE 12 ZAM ALMIŞ OLDU
DİSK-AR'ın yaptığı hesaplamalara göre, çalışanların vergi ve kesintilere ödedikleri miktarlar arttıkça, elde kalan net maaşları azalmaktadır. Ocak 2023'te brüt maaşının yüzde 22'sini vergi ve kesintilere ödeyen bir çalışanın eline geçen net ücret yüzde 78'si olarak kalırken, Ekim 2023'e gelindiğinde kesinti oranı yüzde 30'a yaklaşmış ve çalışanın eline geçen net ücret yüzde 70'e düşmüştür.
BİR YILDA TOPLAM 69 BİN TL’LİK KESİNTİ
Araştırmada, örnek bir hesaplama üzerinden çalışanların gelir vergisi ödemelerindeki artışlar açıklandı. Örnek olarak, bir işçinin Ocak 2023'te ödediği gelir vergisi 1.274 TL iken, Mayıs 2023'te bu miktar 2.024 TL'ye, Temmuz 2023'te 2.540 TL'ye ve Ekim 2023'ten itibaren ise 3.457 TL'ye çıkmıştır. Yani ekim ayındaki gelir vergisi kesintisi, ocak ayına göre 2,7 kat artmıştır.
Ayrıca, aynı işçinin yıl içinde toplamda 27.575 TL gelir vergisi ödediği bilgisi de raporda yer almaktadır. Bu miktar, işçinin brüt maaşından kesilen gelir vergisinin yılın farklı dönemlerinde arttığını göstermektedir.
PEKİ NE YAPILMALI? İŞTE DİSK-AR’IN 5 ÖNERİSİ…
Rapora göre, çalışanların gelir vergisi yükünün artmasının üç önemli nedeni var:
Gelir vergisi oranlarının çok yüksek olması, asgari ücret istisnasının matrahtan değil gelir vergisinden indirim yoluyla uygulanması ve gelir vergisi tarife dilimlerinin düşük tutulması ve böylece çalışanların kısa sürede bir üst vergi tarife dilimine girmesi.
Çalışanların üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesi için ise şunlar önerildi:
“*Gelir vergisi ilk vergi tarife oranı ücretlilerde yüzde 10'a düşürülmeli.
* Gelir vergisi tarife dilimleri yeniden değerleme oranında (asgari ücret artışından az olmamak kaydıyla) artırılmalı.
* Asgari ücret istisnası vergiden indirim değil, matrahtan indirim yoluyla uygulanmalı.
* İşverenlere uygulanan 5 puan SGK prim desteği çalışanlara da uygulanmalı.
* Çağ dışı damga vergisi kaldırılmalı.”
