Yukarıda bahsedilen mevzuat ve incelenen olay bir araya getirildiğinde, Anayasa'nın 128. maddesine göre kamu hizmetlerinin asli ve sürekli hizmetlerinin memurlar ve diğer kamu hizmetlileri tarafından yürütülmesi gerektiğine dikkat çekilmektedir. Bu ifadede "diğer kamu hizmetlileri" terimi, işçi kadrosunda çalışanlar dışında, kadro karşılığı çalışan ve atama prosedürlerine tabi olan personeli içermektedir. Müdürlük kadrosu, atanma usulü belli ve görevde yükselme şartlarına tabi bir kadrodur. Dolayısıyla, mevzuata göre Temizlik İşleri Müdürlüğü'nün, işçi kadrosunda çalışan personel tarafından yerine getirilmesi mümkün değildir.
Sorumluların savunmalarında ilgilinin müdürlük kadrosuna tedviren görevlendirildiği, kendisine 1. derece sorumluluk verildiği, bu sebeple Toplu İş Sözleşmesinin 31’inci maddesine göre idari sorumluluk tazminatı ödendiği ifade edilmişse de; tedviren görevlendirme uygulamada asılda aranan şartlara sahip vekil memur bulunamadığı takdirde, o görevin asilde aranan niteliklere en yakın personel tarafından yerine getirilmesi için görevlendirilmesi durumunda kullanılmaktadır.
Ancak 657 sayılı Kanun’un 175’inci maddesine göre asilde aranan şartları taşıyan vekil personele ücret ödeneceği öngörüldüğünden tedviren atanan personele bu görevi için ücret ödenemeyecektir. Ayrıca Toplu İş Sözleşmesinin ilgili maddesinde düzenlenen idari sorumluluk tazminatı İş Kanunu kapsamında işçi kadrosunda üst görevlere getirilen işçilere ödenecek bir tazminat olarak düzenlenmiş olup bu hüküm anayasa ve kanunlarla getirilmiş asli ve sürekli hizmetlerin memurlar ve diğer kamu hizmetlileri eliyle yürütülmesi kuralına aykırı olarak yorumlanamaz.
Kaldı ki, toplu iş sözleşmesinde sadece işçileri ilgilendiren hususların düzenleneceği düşünüldüğünde, mevzuat gereği memurlar eliyle yürütülmesi gereken bir görevin işçi kadrosunda yer alan personel eliyle yerine getirileceğine dair toplu iş sözleşmesine bir hüküm konulması mümkün olmadığı gibi, buna ilişkin bir sorumluluğun toplu iş sözleşmesinde düzenlenmesi de mevzuat gereği mümkün değildir.
Bu itibarla, memurlar eliyle yürütülmesi gereken Temizlik İşleri Müdürlüğü görevinin işçi kadrosunda yer alan personel eliyle yerine getirilmesi yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil ettiğinden bahsi geçen kişiye ücret ödenmesi sonucu … TL kamu zararına neden olunmuştur.
Yılı: 2017 - Dairesi:6 - Karar No:918 - İlam No:374
Tutanak Tarihi:5.6.2023
İdari Sorumluluk Tazminatı
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerin incelenmesi ve duruşmaya katılan sorumluların açıklamalarının dinlenmesi sonucunda;
... Belediyesinde işçi kadrosunda bulunan ...’e, devlet memurları eliyle yürütülmesi gereken Temizlik İşleri Müdürlüğüne vekalet etmesi karşılığında, Toplu İş Sözleşmesi’ne göre günlük yevmiyesinin %70 fazlasının idari sorumluluk tazminatı olarak ödendiği görülmüştür.
Anayasanın 128’inci maddesinde, “Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.
Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir.” denilmektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun;
Kapsam” başlıklı l’inci maddesinde, “Bu Kanun, Genel ve Katma Bütçeli Kurumlar, İl Özel İdareleri, Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlarda, kanunlarla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında veya Beden Terbiyesi Bölge Müdürlüklerinde çalışan memurlar hakkında uygulanır.”,
“Vekalet, ikinci görev aylık ve ücretleri ile diğer ödemeler” başlıklı 175’inci maddesinde, “…
Ancak, kurum içinden veya diğer kurumlardan vekalet edenlere vekalet aylığı ödenebilmesi için, vekilin asilde aranan şartları taşıması zorunludur.”, hükümleri yer almaktadır.
Mahalli İdareler Personelinin Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Yönetmeliğin “Kapsam” başlıklı 2’nci maddesinde, “Bu Yönetmelik, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile bunların kurdukları birlik, müessese ve işletmelerde, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine tabi olarak görev yapan Devlet memurlarından, 5 inci maddede sayılan kadrolara görevde yükselme veya unvan değişikliği suretiyle atanacakları kapsar.” denilmektedir. “Görevde yükselme ve unvan değişikliğine tabi kadrolar” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde ise müdür kadrosunun görevde yükselmeye tabi kadrolar arasında yer aldığı belirtilmektedir.
... Belediyesi ile … Sendikası arasında imzalanan … dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesinin 31’inci maddesinde ve devamında imzalanan … dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesinin 31’inci maddesine eklenen İdari Sorumluluk Tazminatı başlıklı fıkrada;
“o) 1. Derece İdari Sorumluluk Tazminatı: Belediye Başkanının olurlarıyla 1. Derece idari sorumluluk verilmesi halinde mevcut yevmiyelerinin %70 fazlası ödenir.” denilmektedir.
Sorgu konusu olayda işçi kadrosundaki ..., … tarihli Belediye Başkanı onayıyla Temizlik İşleri Müdürlüğüne tedviren görevlendirilmiş ve bu görevi yürütmesi karşılığında kendisine Toplu İş Sözleşmesine konulan “İdari Sorumluluk Tazminatı” başlıklı hüküm uyarınca günlük yevmiyesinin %70 fazlası ücret olarak ödenmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat ve sorgu konusu olay birlikte değerlendirildiğinde, Anayasanın 128’inci maddesine göre kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli hizmetlerin memurlar ve diğer kamu hizmetlileri eliyle yürütülmesi gerekmektedir. Burada bahsi geçen diğer kamu hizmetlileri işçi kadrosunda çalışanlar dışında, kadro karşılığı çalışan ve atama usüllerine tabii olan personeli ifade etmektedir. Müdürlük kadrosu ise atanma usülü belli ve görevde yükselme şartlarına tabii bir kadrodur. Bu sebeple mevzuata göre Temizlik İşleri Müdürlüğü memur ve diğer kamu görevlileri eliyle yerine getirilmesi gereken bir görevdir. Bu görevin işçi kadrosunda çalışan personel tarafından yerine getirilmesi mümkün değildir.
Sorumluların savunmalarında ilgilinin müdürlük kadrosuna tedviren görevlendirildiği, kendisine 1. derece sorumluluk verildiği, bu sebeple Toplu İş Sözleşmesinin 31’inci maddesine göre idari sorumluluk tazminatı ödendiği ifade edilmişse de; tedviren görevlendirme uygulamada asılda aranan şartlara sahip vekil memur bulunamadığı takdirde, o görevin asilde aranan niteliklere en yakın personel tarafından yerine getirilmesi için görevlendirilmesi durumunda kullanılmaktadır.
Ancak 657 sayılı Kanun’un 175’inci maddesine göre asilde aranan şartları taşıyan vekil personele ücret ödeneceği öngörüldüğünden tedviren atanan personele bu görevi için ücret ödenemeyecektir. Ayrıca Toplu İş Sözleşmesinin ilgili maddesinde düzenlenen idari sorumluluk tazminatı İş Kanunu kapsamında işçi kadrosunda üst görevlere getirilen işçilere ödenecek bir tazminat olarak düzenlenmiş olup bu hüküm anayasa ve kanunlarla getirilmiş asli ve sürekli hizmetlerin memurlar ve diğer kamu hizmetlileri eliyle yürütülmesi kuralına aykırı olarak yorumlanamaz.
Kaldı ki, toplu iş sözleşmesinde sadece işçileri ilgilendiren hususların düzenleneceği düşünüldüğünde, mevzuat gereği memurlar eliyle yürütülmesi gereken bir görevin işçi kadrosunda yer alan personel eliyle yerine getirileceğine dair toplu iş sözleşmesine bir hüküm konulması mümkün olmadığı gibi, buna ilişkin bir sorumluluğun toplu iş sözleşmesinde düzenlenmesi de mevzuat gereği mümkün değildir.
Bu itibarla, memurlar eliyle yürütülmesi gereken Temizlik İşleri Müdürlüğü görevinin işçi kadrosunda yer alan personel eliyle yerine getirilmesi yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil ettiğinden bahsi geçen kişiye ücret ödenmesi sonucu … TL kamu zararına neden olunmuştur.
Konunun sorumluluk yönüyle değerlendirilmesinde;
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32’nci maddesinde harcama yetkililerinin, 33’üncü maddesinde ise gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları düzenlenmiştir.
Anılan Kanun’un;
“Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32’nci maddesinde, “Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun ve diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”,
“Giderin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33’üncü maddesinde, “Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.
Gerçekleştirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken iş ve işlemlerden sorumludurlar.”, denilmektedir.
Söz konusu görevlendirme işlemi Belediye Başkanı …’in … tarihli onayıyla gerçekleşmiştir. Görevlendirme onayı uyarınca harcama yetkilisi tarafından harcama talimatı verilmiş ve harcama talimatı üzerine gerçekleştirme görevlileri tarafından ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması sağlanmıştır. Bu nedenle harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumlulukları bulunmamaktadır. Yine kamu zararı hatalı görevlendirme nedeniyle ortaya çıktığından Sözleşmede imzası bulunan … ile Belediye personeli olmadığı halde raporda sorumlu tutulan … Sendikası yetkilileri (…Genel Sekreteri) … ve (… Genel Sekreter Yrd.) …’ın da 5018 sayılı Kanun hükümleri gereği kamu zararının oluşmasında sorumluluğu bulunmamaktadır. Söz konusu kamu zararından hatalı görevlendirme yazısını imzalayan Üst Yönetici (Belediye Başkanı) … tek başına sorumludur.
Bu itibarla, kamu zararı tutarı … TL’nin Üst Yönetici (Belediye Başkanı) …’e münferiden 6085 sayılı Sayıştay Kanunu’nun 53’üncü maddesi gereği işleyecek faizi ile ödettirilmesine,
Denetçi tarafından Harcama Yetkilisi sıfatıyla sorumlu tutulan ... ve …, Gerçekleştirme Görevlisi sıfatıyla sorumlu tutulan … ve Diğer Sorumlu sıfatıyla sorumlu tutulan …’ın ise oluşan kamu zararında herhangi bir dahli bulunmadığından sorumlu tutulmamalarına,
6085 sayılı Kanun’un 55’inci maddesi uyarınca İlamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere oy çokluğuyla karar verildi.
Karşı Oy
Üye … ve Üye …’ün karşı oy gerekçesi:
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Kanunu’nun, “Toplu İş Sözleşmesi ve Çerçeve Sözleşmenin İçeriği” başlıklı 33’üncü maddesinde, toplu iş sözleşmesinin tarafların karşılıklı hak ve borçları ile sözleşmenin uygulanması, denetimi ve uyuşmazlıkların çözümü için başvurulacak yolları düzenleyen hükümleri içereceği ifade edilmiştir.
… Sendikası arasında imzalanan ve … dönemini kapsayan Toplu İş Sözleşmesinin 31’inci maddesinin, İdari Sorumluluk Tazminatı başlıklı (o) fıkrada; İdari Sorumluluk Tazminatı olarak Belediye Başkanının olurlarıyla 1. derece idari sorumluluk verilen işçiye mevcut yevmiyesinin %70 fazlasının ödeneceği ifade edilmiştir.
Belediye Başkanı tarafından, … tarih ve … sayılı görevlendirme yazısı ile görevlendirilen işçi kadrosunda bulunan ...’e Temizlik İşleri Müdürlüğünü vekaleten (tedviren) yürüttüğünden günlük yevmiyesinin %70 fazlası ödenmiştir.
Her ne kadar mevzuat gereği müdürlük memur eliyle yürütülmesi gereken bir görev olsa da, ilgili personel bu görevi fiilen yerine getirmiş ve görevin gerektirdiği sorumlulukları almıştır. Ayrıca idare ile sendika arasında imzalanan Sözleşmede kapsamı tam olarak tarif edilmeyen ve sadece belediye başkanının oluruyla sorumluluk verilen kişilere ödenen genel bir sorumluluk tazminatı hükmüne yer verilmiştir. Belediye başkanının oluruyla Temizlik İşleri Müdürlüğü kadrosunda görevlendirilen söz konusu personele, bu görevi fiilen yürüttüğünden karşılıklı imzalanan Sözleşmede yer verilen tazminatın ödenmesinde kamu zararı oluşturacak bir husus bulunmamaktadır. Burada, ancak memur eliyle yürütülmesi gereken bir göreve işçi kadrosunda çalışan bir personeli görevlendiren belediye başkanının idari sorumluluğu söz konusu olabilecektir.
Bu sebeple, konu hakkında sorumluların savunması yeterli görülerek ilişilecek husus bulunmadığı yönünde karar verilmesi gerektiği düşüncesiyle çoğunluk görüşüne katılmıyoruz.
