Sayıştay, çalışanların yıllık izin haklarının, hak kazandıkları yıl içinde kullandırılmasının esas olduğunu belirtti. Bununla birlikte, geçmiş yıllardan kalan izinlerin birikmesine yol açılmaması gerektiğine dikkat çekildi. Sayıştay, izinlerin hizmet gereksinimlerine uygun şekilde planlanarak en kısa sürede bitirilmesi gerektiğini tavsiye etti.
Biriken İzinlerin Mali Yük Oluşturma Riski
Sayıştay’ın denetim raporunda, yıllık izinlerin biriktirilerek kullanılmamasının gelecekte kamu kurumlarına mali yük oluşturabileceğine dikkat çekildi. İşçilerin emekliliği veya iş sözleşmesinin sona ermesi halinde, kullanılmayan izinlerin toplu bir ödemeye dönüşmesi, kamu kurumlarını beklenmedik mali yükümlülüklerle karşı karşıya bırakabilir. Özellikle üniversitelerde yapılan denetimlerde, bazı işçilerin 60 ila 250 gün arasında birikmiş izinlerinin olduğu ve bu durumun hem işçi hakları hem de kamu maliyesi açısından risk yarattığı belirtildi.
Yasal ve Anayasal Dayanak
Sayıştay, dinlenme hakkının Anayasa tarafından güvence altına alındığını ve işçilerin izin haklarının İş Kanunu kapsamında korunduğunu hatırlattı. Bu çerçevede, işverenlerin işçilere yıllık izin hakkı vermelerinin yasal zorunluluk olduğu, iş akdi sona erdiğinde kullanılmayan izinlerin işçiye toplu ödeme yapılmasını gerektireceği, ancak bu uygulamanın sadece zorunlu hallerde geçerli olduğu vurgulandı. İzinlerin düzenli kullandırılmamasının hem işçinin çalışma performansı hem de iş sağlığı açısından sakıncalı olduğu belirtildi.
Üniversitelerde Denetim Sonuçları ve Uyarılar
Raporda, üniversitelerde yapılan denetimlerde Strateji Daire Başkanlığı’nın birikmiş izinlerle ilgili gerekli birimlere yazılı uyarılarda bulunduğu, ancak biriken izin sorunlarının devam ettiği gözlemlendi. Örneğin, bir üniversitede işçilerin 100 günden fazla birikmiş izinlerinin bulunduğu tespit edildi. Bu durumun işveren tarafından bir izin planı oluşturarak giderilmesi gerektiği ifade edildi.
Öneriler ve Çözüm Adımları
Sayıştay, bu sorunun çözümü için işçilerin izinlerinin hak kazandıkları yıl içinde planlanarak kullandırılmasını, geçmiş yıllara ait izinlerin de mümkün olan en kısa sürede tüketilmesini tavsiye etti. Rapor, hem çalışanların haklarını güvence altına almak hem de iş yükünü azaltmak için işverenlerin sorumluluğuna dikkat çekiyor. Ayrıca, birikmiş izinlerin düzenli kullanılması, işçilerin psikolojik ve fiziksel sağlığını koruyacağı gibi kamu kurumlarının mali dengesini sağlamada önemli bir adım olacaktır.
