Çalışma koşullarını ve gelirlerini olumsuz etkilediğini savundukları Aile Hekimliği Sözleşme ve Ödeme Yönetmeliği’ne karşı, sağlık çalışanları 6-10 Ocak 2025 tarihleri arasında ülke genelinde yeniden iş bırakacak. Daha önce 2-6 Aralık ve 5-7 Kasım tarihlerinde de iş bırakma eylemleri gerçekleştirilmişti.
Yönetmelik Hangi Değişiklikleri Getiriyor?
1 Kasım 2024’te yürürlüğe giren yönetmelik, aile hekimlerine ödenen teşvikleri performans kriterlerine bağlarken, temel maaşlarda kesintiler yapılmasına neden oluyor. Özellikle teşvik almak için belirlenen kriterlerin uygulanmasının mümkün olmadığını savunan sağlık çalışanları, bu durumun hem gelir kaybına yol açtığını hem de iş yükünü artırdığını dile getiriyor.
İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Nahide Toksan, yönetmeliğin pek çok açıdan yetersiz olduğunu ve sağlık çalışanlarını mağdur ettiğini ifade etti. Teşvik ödemeleri için, kendilerine kayıtlı hastaların yılda en az iki kez ASM’ye gelmesini zorunlu kılan yönetmelik, bu şartı karşılayamayan hekimlerin gelirlerini düşürüyor.
“Hastayı zorla ASM’ye getirmek gibi bir sorumluluk yüklendi. Sağlıklı bir birey yılda iki kez ASM’ye gelmek zorunda değil. Ama gelmezse, bunun bedeli hekimlerden kesiliyor.”
Performansa Bağlı Maaş Sistemi Tepki Çekiyor
Yönetmelik, teşvik ödemelerini belirlemek için hasta muayene sayısı ve bazı tıbbi kriterlere uyumu esas alıyor. Ancak hekimler, bu kriterlerin hem kendileri hem de hastalar için ciddi sıkıntılara yol açacağını savunuyor. Dr. Emrah Kırımlı, performansa dayalı teşvik sisteminin ASM çalışanları üzerinde büyük bir baskı oluşturduğunu belirtti:
“Ben hastaların sağlığını korumak için varım, ama hasta olmayan bir kişiyi neden altı ayda bir çağırayım? Yeni doğan bebeklerden ya da şehir dışında olanlardan bile bu kuralı uygulamam bekleniyor.”
Yönetmelikte ayrıca hekimlerin antibiyotik, ağrı kesici ve mide koruyucu ilaç yazmalarına kota getirilmiş durumda. İl ortalamasını aşan hekimlerin teşvik alamaması, hasta memnuniyetiyle teşvik sistemi arasında çelişkilere yol açıyor.
“Bu ilaçları yazmazsak hasta mağdur olacak, yazarsak biz mağdur olacağız. Hem hastalarla hem de sağlık sistemiyle karşı karşıya geliyoruz,” diye konuştu Dr. Kırımlı.
Cari Gider Ödeneği Kesintisi ve ASM’lerin Durumu
Aile sağlığı merkezlerinin işletme giderlerini karşılamak için verilen cari gider ödeneği de yönetmelikle %12 oranında azaltıldı. Bu kesinti, merkezlerin kira, personel maaşları ve ekipman masraflarını karşılamakta zorlanmalarına neden oldu. ASM’lerdeki tüm idari ve mali sorumluluğun sağlık çalışanlarının omuzlarına yüklendiğini belirten Dr. Kırımlı, bu durumun sürdürülemez olduğunu vurguladı.
“Artan maliyetlere rağmen bütçemiz düşürüldü. ASM’lerin işleyişini bu koşullarda devam ettirmek imkânsız hale geliyor.”
Yeni Sistem Hasta Memnuniyetini Düşürebilir
Yönetmelikte hasta memnuniyetine dayalı bir teşvik sistemi de öngörülüyor. Ancak hekimler, ilaç yazımı gibi konularda getirilen kısıtlamaların, hastalarla sağlık çalışanları arasında gerginliğe yol açacağını belirtiyor. Dr. Toksan, hasta memnuniyetinin bu sistemde sürdürülebilir olmayacağını dile getirdi:
“Bir hastaya ilacını yazmadığınızda doğal olarak memnun olmayacak. Ama teşvik alabilmek için memnuniyet oranımız yüksek olmak zorunda.”
Sağlık Bakanlığı’ndan Açıklama: “Hedef Daha Nitelikli Hizmet”
Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu, yeni yönetmeliğin hem sağlık çalışanları hem de vatandaşlar için daha nitelikli hizmet sunmayı amaçladığını ifade etti. Bakan, sağlık çalışanlarına seslenerek, teşvik sisteminin toplumsal sağlık hedeflerine ulaşmada etkili bir araç olacağını belirtti:
“Hekimlerimiz müsterih olsun. Daha az hasta yoğunluğu ile daha kaliteli hizmet vermeyi ve kronik hastalıkların takibini artırmayı hedefliyoruz.”
ASM’ler İçin Ne Yapılmalı?
Türkiye’de sağlık hizmetlerinin %40’ının aile sağlığı merkezlerinde karşılandığı göz önüne alındığında, hekimlerin ve sağlık çalışanlarının yaşadığı sorunlar, sağlık sisteminin genel işleyişi açısından kritik bir öneme sahip. Sağlık çalışanları, yönetmeliğin iptal edilmesi ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi talebinde bulunurken, bu sürecin takipçisi olacaklarını belirtiyorlar. İş bırakma eylemlerinin devam edeceği açıklandı.
