Bu kurumlar ve ilgili mevzuatlar, işçilerin memurların amiri olamayacağını açık bir şekilde ortaya koyuyor. Ayrıca bu durumun ihlali halinde hukuki ve cezai sorumlulukların doğabileceği belirtiliyor.
Anayasa ve Memuriyet Mevzuatı Ne Diyor?
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 128. maddesi ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesi, asli ve sürekli kamu hizmetlerinin yalnızca memurlar eliyle yürütüleceğini düzenliyor. Kamu Denetçiliği Kurumu'nun 2024 tarihli kararında, asli ve sürekli görevlerin memurlar tarafından yerine getirilmesi gerektiği vurgulanıyor. Bu karar, işçilerin sadece geçici nitelikteki görevlerde yer alabileceğini belirtirken, bir işçinin memurun amiri olarak atanmasının hukuka aykırı olduğunu belirtiyor.
Vekalet Görevlendirmelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Şartlar
Bir görevin vekaleten yürütülmesi halinde, görevi üstlenecek kişinin asilde aranan şartları sağlaması gerekiyor. Özellikle 1 ila 4. dereceli kadrolara vekalet edecek kişilerin, 657 sayılı Kanun'un 68. maddesindeki şartlara uygun olması zorunlu. Bu nedenle işçilerin bu kadrolara vekalet etmeleri mümkün görülmüyor. Vekalet edecek memur bulunamaması durumunda ise görevin geçici olarak tedviren (geçici süreyle) yürütülmesi, uygun personele devredilerek kalıcı bir çözüm niteliğinde olmamak kaydıyla gerçekleştiriliyor.
Danıştay ve Sayıştay Kararları: Görev İhlalleri Cezai Sorumluluk Taşıyor
Danıştay’ın verdiği kararlar da, işçilerin memur kadrolarına vekalet etmesinin hukuka aykırı olduğunu belirtiyor. Danıştay 2. Dairesi’nin 1998 tarihli kararında, işçilerin memurluk kadrolarında görevlendirilmesinin "görevi kötüye kullanma" suçunu oluşturduğu belirtiliyor. Benzer şekilde, 1997 yılında verilen bir başka kararda, belediyelerin asli ve sürekli kamu görevlerini işçi statüsünde kişilere gördürmesinin Anayasa ve Devlet Memurları Kanunu’na aykırı olduğu vurgulanıyor.
Sayıştay Raporları: Memuriyet Kadrolarında İşçi İstihdamı Mümkün Değil
Sayıştay’ın denetim raporlarında da, asli ve sürekli kamu hizmetlerinde işçilerin çalıştırılmasının hukuka uygun olmadığı belirtiliyor. 2017 yılında hazırlanan bir Sayıştay Düzenlilik Denetim Raporu'nda, memuriyet kadrosunda yer alması gereken sorumlulukların işçilere verilmesinin hukuka aykırı olduğu ifade ediliyor.
Kamu Denetçiliği Kurumu Tavsiyesi: Kariyer ve Liyakat İlkesi
Kamu Denetçiliği Kurumu'nun 2024 tarihli tavsiye kararında, kamu hizmetlerinin yürütülmesinde kariyer ve liyakat ilkelerine dikkat edilmesi gerektiği belirtiliyor. Kurum, işçilerin memur kadrolarında görevlendirilmesinin, memuriyetin gerektirdiği kariyer planlamasını bozacağını ve hizmet kalitesini olumsuz etkileyeceğini vurguluyor.
Hukuki ve Cezai Yaptırımlar
Mevzuata aykırı olarak işçilerin memur görevlerinde istihdam edilmesi, mali sorumlulukların yanı sıra cezai müeyyidelerle karşılaşılabileceğini de gündeme getiriyor. Danıştay ve Sayıştay kararlarına göre, bu tür bir uygulama "görevi kötüye kullanma" suçunu oluşturabiliyor ve sorumlu kişilere cezai yaptırımlar uygulanabiliyor.
Sonuç
Danıştay, Sayıştay ve Kamu Denetçiliği Kurumu’nun kararlarına göre, işçilerin memurların amiri olarak atanması, Anayasa'ya ve Devlet Memurları Kanunu’na aykırı bir uygulama olarak değerlendiriliyor. Bu tür görevlendirmeler, hukuki ve cezai sorumluluk doğurabileceği gibi kamu hizmetlerinin etkin ve verimli yürütülmesini de olumsuz etkiliyor.
